Formatowanie nośnika danych, takiego jak dysk twardy, SSD, karta pamięci czy pendrive, może wydawać się ostatecznym krokiem, po którym dane zostają bezpowrotnie usunięte. W rzeczywistości jednak, w wielu przypadkach możliwe jest ich odzyskanie, pod warunkiem, że działania zostaną podjęte odpowiednio szybko i z zachowaniem pewnych zasad.
Przypadkowa utrata danych w wyniku formatowania nośnika zdarza się bardzo często. Niemal każdego dnia mamy zapytania o możliwość odzyskania danych ze sformatowanej karty pamięci, pendrive, dysku, a nawet serwerów. Wśród osób które mają tego typu problemy są tak naprawdę wszyscy – fotografowie, filmowcy, urzędnicy, pracownicy biurowi, studenci.
Jakie dane można odzyskać po formacie?
Podczas formatowania system operacyjny zwykle usuwa informacje o plikach z tablicy alokacji, pozostawiając same dane na nośniku, dopóki nie zostaną one nadpisane nowymi informacjami. Oznacza to, że odzyskanie jest możliwe, jeśli:
- Nie doszło do nadpisania danych nowymi plikami.
- Formatowanie nie obejmowało całkowitego wymazywania danych (np. przy użyciu funkcji „czyste formatowanie” lub nadpisywania zerami, czy z użyciem funkcji TRIM w dyskach SSD).
- Nośnik nie jest fizycznie uszkodzony.
Kroki do podjęcia po formacie
- Przerwij dalsze użytkowanie nośnika
- Unikaj zapisywania nowych danych na nośniku, aby zminimalizować ryzyko nadpisania usuniętych plików.
- Określ rodzaj formatowania
- Ustal, czy formatowanie było szybkie, czy pełne. Przy szybkim formatowaniu odzyskanie danych jest łatwiejsze.
- Wybierz odpowiednie narzędzie
- W zależności od typu nośnika i systemu plików (NTFS, FAT32, exFAT, EXT4) zastosuj odpowiednie oprogramowanie do odzyskiwania danych.
Narzędzia do odzyskiwania danych
Istnieje wiele narzędzi, które pozwalają na skuteczne odzyskanie danych po formacie. Oto najpopularniejsze z nich:
- Recuva
- Darmowe narzędzie do odzyskiwania plików z dysków twardych, kart pamięci i pendrive’ów.
- Oferuje tryb głębokiego skanowania w celu odnalezienia trudno dostępnych danych.
- EaseUS Data Recovery Wizard
- Intuicyjne narzędzie obsługujące różne systemy plików i nośniki.
- Dostępna wersja darmowa z ograniczeniem do 2 GB odzyskanych danych.
- R-Studio
- Zaawansowane narzędzie dla profesjonalistów, obsługujące odzyskiwanie po formacie, usunięciu partycji czy uszkodzeniach logicznych.
- Disk Drill
- Przyjazne dla użytkownika oprogramowanie z funkcjami skanowania i ochrony danych.
- Obsługuje systemy Windows, macOS i Linux.
- PhotoRec
- Darmowe narzędzie typu open source, specjalizujące się w odzyskiwaniu zdjęć oraz plików multimedialnych.
Proces odzyskiwania danych
- Zainstaluj narzędzie na innym urządzeniu
- Aby uniknąć nadpisania danych, oprogramowanie odzyskujące powinno zostać zainstalowane na innym nośniku niż ten, z którego chcemy odzyskać dane.
- Przeprowadź skanowanie
- Uruchom program i wybierz opcję skanowania głębokiego, aby zwiększyć szanse na odzyskanie całkowitych danych.
- Przejrzyj listę odzyskanych plików
- Po zakończeniu skanowania program wyświetli listę odnalezionych plików. Wybierz te, które chcesz przywrócić.
- Zapisz odzyskane pliki
- Zapisz dane na innym nośniku, aby uniknąć dalszego ryzyka nadpisania danych.
Kiedy skorzystać z pomocy specjalisty?
Jeśli masz ważne dane lub samodzielne próby odzyskania danych zakończą się niepowodzeniem, warto zwrócić się do profesjonalnych firm zajmujących się odzyskiwaniem danych. Specjaliści dysponują zaawansowanym sprzętem i wiedza, co pozwala na odzyskanie danych nawet w przypadku gdy zwykłe programy nie dają rady.
Dla przykładu po sformatowaniu karty pamięci kontroler oznacza bloki danych jako puste. W rzeczywistości w pamięci NAND wciąż są zapisane dane. W takiej sytuacji po ściągnięciu surowych danych i ich rozkodowaniu możemy odzyskać większość danych. Takiej operacji nie da się przeprowadzić w domu ani w przeciętnym serwisie komputerowy, a w Polsce umie to zrobić garstka osób.
Jak zapobiegać utracie danych w przyszłości?
- Tworzenie regularnych kopii zapasowych
- Przechowuj dane na kilku zewnętrznych nośnikach lub w chmurze.
- Unikaj przypadkowego formatowania
- Oznacz nośniki w systemie, aby uniknąć błędów podczas operacji na dyskach.
- Zabezpiecz urządzenia przed uszkodzeniami fizycznymi
- Dbaj o odpowiednie warunki pracy nośników, unikanie upadków i kontaktu z wilgocią.
Odzyskiwanie danych po formatowaniu jest często możliwe, ale wymaga szybkiego działania i zastosowania odpowiednich narzędzi, które powinny być dobrane do sytuacji. Kluczowe jest unikanie nadpisania danych oraz wybór sprawdzonego oprogramowania lub pomoc profesjonalistów. Dla zapewnienia bezpieczeństwa danych w przyszłości warto wprowadzić dobre praktyki w zakresie ich przechowywania i ochrony.
